Zengezur'dan Trump Geçti. Kafkasya'nın Yeni Sahibi Kim?

KÖŞE YAZISI | Hazırlayanlar: Mücahit SAV, Harun ŞAHİN 

"Sahne hazırdı, roller dağıtılmıştı. Perde açıldı. Oyunun adı: Trump’ın Rotası." 

Ne günlere kaldık!

Bir zamanlar adını sadece savaşın, işgalin ve çözümsüzlüğün yankılandığı dağlardan bildiğimiz Zengezur, şimdi bambaşka bir hikâyeye sahne oluyor. Savaşın, barutun, nefretin hüküm sürdüğü bu kadim coğrafyada, şimdi Trump’ın adını taşıyan bir köprü yükseliyor. Evet, yanlış duymadınız: Trump Köprüsü. 

İronik değil mi?

Zengezur gitti, Trump geldi. 

Amerika, Ortadoğu’dan sonra şimdi de Kafkasya’da 

Donald Trump... Kimi için çılgın, kimi için dahi... Ama ne olursa olsun, her defasında ipleri eline almayı başarıyor. Birleşmiş Milletler’in çuvalladığı, AB’nin gölge gibi dolaştığı, Rusya’nın dizlerinin titrediği bir dönemde, sahneye çıkıyor ve “Ben geldim” diyor. Üstelik sadece sözle değil, dozerle, vinçle, projeyle, şirketlerle geliyor. 

"Uluslararası Barış ve Refah İçin Trump Rotası"... Nam-ı diğer TRIPP (Trump Route for International Peace and Prosperity). Ne şaka ama! 

Proje mi? Hayır, Stratejik Bir Satranç Hamlesi 

42 kilometrelik bir güzergâh. Ermenistan’ın toprak bütünlüğü korunacak şekilde, bir ABD şirketine tahsis edilecek ve bu şirket tarafından işletilecek bölge. Önce karayolu, sonra demiryolu, ardından petrol, doğal gaz ve fiber optik hatları. Zengezur üzerinden Nahcivan’a, oradan da Türkiye’ye uzanan bir ağ… Ama bu sefer tünelin ucunda Rusya değil, Amerika var. 

Yani?

Klasik ABD yöntemleri: Biraz tehdit, biraz şantaj, biraz vaat… Sonuç? Masaya oturmayan kalmadı. Oturan da kalkamadı. 

Ermenistan için bu, toprak bütünlüğünü koruyarak ABD güvencesine sığınmak anlamına geliyor. Azerbaycan içinse, Nahcivan ve Türkiye’ye kavuşmak. Türkiye için, uzun süredir hayalini kurduğu Türk Dünyası ile kesintisiz bağ. Ama hepsinin yolunun kesiştiği yerde Amerika olacak artık. 

Kaybedenler Kulübü: Rusya, İran ve Belki de Çin 

Rusya, Karabağ’dan sonra Zengezur’da da masadan kalktı. Ukrayna’daki bataklık, onu Kafkasya’da etkisiz hale getirdi. O eski kudret, o soğuk savaş diplomasisi... Artık sadece bir gölge. 

İran ise daha trajik bir pozisyonda. ABD’yi burnunun dibinde görmek... Her İranlı generalin geceleri uykusunu kaçıracak bir durum. Ama ne yapsın? “Aras Koridoru” projesiyle durumu toparlamaya çalışıyor. Geç kaldı. Gündemi okuyamadı. 

Çin mi?

Sessiz sedasız izliyor. Ama çok da uzun süreceğe benzemiyor. Kuşak Yol’un kalbinde ABD kontrolünde bir geçiş güzergâhı görmek, Çin’in canını yakacak. Şimdilik kartlarını açık oynamıyor ama perde arkasında kıpırdanmalar var. Yakında piyonlar ilerlemeye başlar. 

Trump Köprüsü: Sadece Bir Yol Değil, Bir Manifesto 

Mesele sadece bir geçiş hattı değil. Bu, bir çağ değişimi. Jeopolitik ağırlığın yeni bir yöne kayışı. ABD, bu koridorla yalnızca Azerbaycan ile Ermenistan arasında değil, Doğu ile Batı arasında da geçişi kontrol etmek istiyor. 

Adını bile kendi koydu: TRIPP. Her harfi hesaplanmış, her kelimesi stratejik: Peace (Barış), Prosperity (Refah)... Ve hepsi Trump’ın adıyla. Şirketler kuruldu. Güvenlik garantileri verildi. Anlaşmalar imzalandı. Zemin düzleniyor. Ama en önemlisi: Oyun yeniden yazılıyor. 

Türkiye Nerede? 

Türkiye için bu proje hem bir kazanç hem bir hayal kırıklığı. Kazanç çünkü, Türk Dünyası ile bağ güçleniyor. Hayal kırıklığı çünkü, sınırsız geçiş, tam kontrol hayalleri askıya alındı. Amerika devreye girince, bizim için “yan masa” yeterli görüldü. 

Yine de, açılacak gümrük kapıları, kurulacak ticaret ağları Türkiye’ye yeni bir nefes alanı oluşturacaktır. Siyaset bir maraton. Uzun vadede bu yol, daha da genişleyebilir. 

Şimdi Ne Olacak? 

Tüm göstergeler, 2026 yılında karayolunun devreye gireceğini gösteriyor. Demiryolu ve enerji hatları biraz daha zaman alacak. 

Zengezur’dan Trump geçti. Ardında sadece bir yol değil, yeni bir düzen bıraktı. 

Perde kapanmadı. Sadece sahne değişti.

 

Kaynaklar: Dışişleri Bakanlığı Verileri, BM Raporları, Uluslararası Ajans Analizleri

NOT: Bu yazı 2025 yılı Ağustos ayında Tercüman gazetesi için hazırlanmıştır.